Monitoring gleb Polski ma na celu śledzenie zmian zachodzących w pedosferze naszego kraju oraz wykrywanie zanieczyszczeń powstałych w wyniku działalności antropopresji człowieka na środowisko.

Program zapoczątkowany na szeroką skalę w połowie lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku, rozwija się i wciąż przynosi nowe, ważne wnioski.

Sieć badawcza monitoringu gleb

Program badań zakłada kontrole zawartości składników w pedosferze co pięć lat, choć lokalne punkty kontrolują gleby częściej na własne potrzeby. Badania odbywają się na próbkach pobranych z dwustu szesnastu stacji badawczych rozlokowanych na terenie całej Polski.

Ocena stanu zanieczyszczenia, radioaktywności i wskazanie zawartości procentowej odpowiednich substancji odbywa się w specjalnie dobranych laboratoriach. Jednym z nich jest bydgoski zakład Inspekcji Ochrony Środowiska, w którym dokonywane są szczegółowe analizy próbek. Aparatura której używają naukowcy we wspomnianym Laboratorium spełnia wymagania międzynarodowych norm, gwarantując wysoką jakość przeprowadzanych badań, jak również porównywalność wyników.

Przedmiot badań

Podstawą w monitoringu gleb jest zbadanie ilości zgromadzonych w nich zanieczyszczeń. Próbki pedosfery analizowane są pod kątem obecności metali ciężkich, szkodliwych podtlenków siarki a nawet zagrożenia radioaktywnego. W drugim rzucie wykonuje się badania przydatności rolnej gleb. Oprócz pomiarów kwasowości hydrolitycznej i wymiennej, pobrane próbki analizuje się też pod względem procentowej zawartości próchnicy, zawartość przyswajalnych przez rośliny form fosforu, potasu, magnezu i siarki, jak również zawartości węgla organicznego.

Niektóre stacje badają również inne parametry gleby wskazując: stosunek procentowy węgla do azotu, zasolenie gleby, możliwości kationowej pojemności sorpcyjnej oraz zawartość rozpuszczalnych form berylu i boru.

Efekty badań

Podstawowym efektem badań prowadzanych w zakresie ochrony środowiska, w skład których zaliczamy również monitoring gleb, jest coroczny Raport o stanie środowiska. Taki dokument powinien być wydawany corocznie w każdym z szesnastu województw naszego kraju i podany do publicznej wiadomości na stronach instytutów ochrony środowiska.

Choć takie raporty nie są jeszcze powszechną praktyką, coraz więcej województw włącza się do przedsięwzięcia publikując raporty informujące lokalną ludność o stanie środowiska najbliższej okolicy. Oprócz oceny stanu gleby wspomniane raporty zawierają również dane co do stanu jakości wody, czystości i jakości powietrza oraz natężenia hałasu.